اختلال دوقطبي در كودكان و نوجوانان

اختلال دوقطبي يك نوع اختلال رواني است كه با تغييرات شديد و غيرعادي در خلق و خو، رفتار و انرژي فرد همراه است. اين تغييرات ممكن است بر عملكرد فرد در مدرسه، خانواده و جامعه تأثير منفي بگذارند. افراد مبتلا به اين اختلال، دوره‌هاي مختلفي را تجربه مي‌كنند:

دوره‌هاي شيدايي كه در آن‌ها فرد احساس شادي، خودبيني، پرجنب و جوش و تحرك زياد دارد. فرد ممكن است بسيار صحبت كند، به سرعت عوض كند، بسيار كم بخوابد، بسيار خلاق باشد، بسيار خرج كند، رفتارهاي پرخطر داشته باشد يا به سايرين تحميل‌گر باشد.
دوره‌هاي افسرده كه در آن‌ها فرد احساس ناراحتي، بي‌اعتمادي، بي‌علاقگي و خستگي دارد. فرد ممكن است بسيار زياد يا كم بخوابد، بسيار زياد يا كم بخورد، به همه چيز علاقه‌اي نشان ندهد، به خودش گناه بگذارد، افكار منفي يا خودكشي داشته باشد يا به سايرين دورو باشد.
دوره‌هاي مختلط كه در آن‌ها فرد همزمان علائم شيدايي و افسرده را دارد. فرد ممكن است همزمان شاد و ناراحت باشد، همزمان پرجنب و جوش و خسته باشد، همزمان خودبين و بي‌اعتماد باشد يا همزمان تحرك زياد و كند فكر باشد.

تغذيه و بيماريهاي كودكان

علت دقيق اختلال دوقطبي شناخته نشده است؛ اما عوامل ژنتيكي، محيطي و شخصيتي ممكن است در آن نقش داشته باشند. اگر چنين اختلال روان پزشكان در كودكان ژن دو قطبي را دارند، احتمال دچار شدن به آن بالاتر است. همچنين رويدادهاي پرسترس، آسيب‌هاي روحي، سوء مصرف مواد يا بعضي از بيماري‌هاي جسماني مثل هيپوتيروئيدي ممكن است اين اختلال را فعال كنند.

تشخيص اختلال دوقطبي در كودكان و نوجوانان بسيار دشوار است؛ زيرا علائم آن با علائم ساير اختلالات رواني مثل اختلال كمبود توجه و بيش‌فعالي، افسردگي يا اضطراب همپوشاني دارد. براي تشخيص اين اختلال، لازم است كه يك روان‌پزشك مجرب و متخصص به كودك مراجعه كند و با مصاحبه با كودك، والدين و معلمان، رفتارها و خلق و خوي كودك را در طول زمان بررسي كند. همچنين ممكن است از آزمايش‌هاي خون، ادرار يا تصويربرداري مغز براي حذف علل جسماني استفاده شود.

درمان اختلال دوقطبي در كودكان و نوجوانان شامل دارو درماني، روان درماني و مداخلات خانوادگي است. داروهاي مورد استفاده براي درمان اين اختلال، عبارتند از:

داروهاي ضد جنون كه براي كنترل علائم شيدايي مثل تحرك زياد، تحريك‌پذيري، تجاوزگرايي يا بثورات پر مايع استفاده مي‌شود. نمونه‌هايي از اين داروها عبارتند از ريسپريدون، آريپيرازول، زايپريدون يا هالوپريدول.
داروهاي ضد تشنج كه براي پايدارسازي خلق و خو و جلوگيري از تغييرات شديد خلق و خو استفاده مي‌شود. نمونه‌هايي از اين داروها عبارتند از لاموترژين، والپروات سديم، كاربامازپين يا ليتيم.
داروهاي ضدافسردگي كه براي درمان علائم افسرده مثل ناراحتي، بي‌علاقگي، خستگي يا افكار منفي استفاده مي‌شود. نمونه‌هايي از اين داروها عبارتند از فلوكستين، سروتالين، ونلافاكسين يا بوپروپين.

روان درماني همچنين بخش مهمي از درمان اختلال دوقطبي در كودكان و نوجوانان است. روان درمان‌هاي مورد استفاده براي درمان اين اختلال، عبارتند از:

روان درمان شناخت رفتار كه به كودك كمك مي‌كند تا با شناسايي و تغيير الگوهاي منفي فكر و رفتار، بهبود خلق و خودكنترل پيدا كند. روان درمان خانوادگي كه به والدين كودك كمك مي‌كند تا با يادگيري مهارت‌هاي ارتباطي، حل مسئله، مديريت استرس و تشويق كودك، به او حمايت بدهند و با تغييرات خلق و خوي او كنار بيايند.

روان درمان گروهي كه به كودك فرصت مي‌دهد تا با ساير كودكان مبتلا به اختلال دوقطبي رابطه برقرار كند، تجربيات خود را به اشتراك بگذارد، از حمايت و تجارب آن‌ها استفاده كند و احساس تعلق و درك پيدا كند.

مداخلات خانوادگي نيز بخش مهمي از درمان اختلال دوقطبي در كودكان و نوجوانان است. اين مداخلات شامل همكاري با معلمان، پزشكان، روان‌پزشكان و ساير متخصصان است تا برنامه درماني مناسب براي كودك تهيه شود. همچنين شامل تغييرات در محيط خانگي و مدرسه است تا كودك راحت‌تر و آرام‌تر باشد. براي مثال، تنظيم برنامه روزانه، فراهم كردن فضاي آرام و منظم، جلوگيري از تحريك‌هاي زياد يا ناگهاني، تعيين قوانين و حدود واضح و منصفانه، تشويق و تقويت رفتارهاي مثبت و مناسب و جلوگيري از نقد يا مجازات شديد يا نامناسب.